Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2014

Η Χλωρίδα των Κυκλάδων


Καμπανούλα, Πάρος, Θαψανά
Η ελληνική γη διαθέτει μια εξαιρετικά πλούσια χλωρίδα, με περίπου 5.700 είδη ανωτέρων φυτών (όταν η Μ. Βρετανία φιλοξενεί 2.200 είδη και η Δανία 1.300). Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα ζει ο μεγαλύτερος αριθμός ενδημικών ειδών (δηλαδή φυτά που απαντώνται μόνον εντός των συνόρων της). Περίπου 750 είδη, όταν η Ισπανία (εξαιρώντας τις Καναρίους Νήσους) διαθέτει περίπου 500 ενδημικά, έχοντας όμως τετραπλάσια έκταση.
Οι Κυκλάδες χάρη στη μορφολογία του εδάφους, στην τοπογραφία και στην ποικιλία των πετρωμάτων παρουσιάζουν μεγάλο πλούτο στη χλωρίδα τους.   
 Τα νησιά των Κυκλάδων  αποτέλεσαν από πολύ νωρίς  πόλο έλξης για όσους ασχολούνται με τη βοτανική, ερασιτέχνες και επιστήμονες.Για το λόγο αυτό οι Κυκλάδες είναι από τις καλύτερα μελετημένες περιοχές όσον αφορά στη χλωρίδα.

  Η χλωρίδα των Κυκλάδων αποτελείται από περίπου περίπου 1.640 φυτικά είδη (Tan & Ιατρού, 2001) και είναι η πλουσιότερη από οποιαδήποτε άλλη περιοχή ίσης έκτασης στην Ευρώπη. 
Σχινάρι, Πάρος, Κουκουμαυλές

Περιλαμβάνει επίσης  σημαντικό αριθμό ελληνικών ενδημικών φυτών (περίπου 145).
Από τα αυτοφυή φυτά που έχουν καταγραφεί στις Κυκλάδες :
  • 150 είδη περιλαμβάνονται σε καταλόγους απειλούμενων ειδών που προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία ενώ 14 είδη περιλαμβάνονται στο "Κόκκινο βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας" (Ελληνική Βοτανική Εταιρεία, Πάτρα 2009)
Αλυσαριά, Πάρος, Άγιοι Ακίνδυνοι



Πρόκειται για τα: Alyssum tenium, Anthyllis splendens, Bupleurum aira, Campanula laciniata, Campanula reiseri,Campanula sartorii, Eryngium amorginum, Erysimum naxense, Erysimum senoneri, Galanthus ikariae, Helichrysum amorginum, Medicago heyniana, Pimpinella pretenderis, Silene holzmannii. Chenopodium alba L.


Η σημερινή χλωρίδα των νησιών  δεν είναι βέβαια ίδια με εκείνη που υπήρχε στο παρελθόν  αλλά είναι αποτέλεσμα  διαδοχικών μεταβολών. 
 Η απομάκρυνση των κατοίκων από τη γεωργία, τη μελισσοκομία και την κτηνοτροφία προκαλεί σημαντικά προβλήματα στο περιβάλλον.  Ενέργειες χωρίς μελέτη και εκτός κλίμακας στρέφονται πλέον εναντίον της περιβαλλοντικής ισορροπίας. 
Η έντονη οικοδομική δραστηριότητα και η "οκιστική πίεση " που αυτή προκαλεί,προβληματίζει για τη δυνατότητα διατήρησης αυτής της υψηλής βιοποικιλότητας.

Κρόκος, Πάρος, Θαψανά
Είναι σημαντικό  να συνειδητοποιήσουμε  τον πλούτο της χλωρίδας των Κυκλάδων και να προστατεύσουμε αυτό το μοναδικό στην ανατολική Μεσόγειο περιβάλλον.
Δεν αρκεί η καταγραφή των απειλούμενων και σπάνιων φυτών  ούτε οι νόμοι που έχουν θεσπιστεί από την Πολιτεία,  για την προστασία τους.
Η ευαισθητοποίηση και η συνδρομή του Έλληνα πολίτη , των ΄νέων ανθρώπων είνια ο τρόπος για τη διάσωση των αυτοφυών φυτών του τόπου μας.


Πάρος, Αγία Ειρήνη
 Οι κύριες απειλές για τα ελληνικά φυτά είναι:
  • η ανεξέλεγκτη  υπερβόσκηση
  • οι ανθρώπινες δραστηριότητες για την υποτιθέμενη ανάπτυξη, που τελικά καταλήγουν να καταστρέφουν τη φύση 
  •  η κλιματική αλλαγή
  • καθώς και η κακοποίηση της φύσης λόγω τουριστικής «αξιοποίησης».
   

        Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, όπως έλεγε ένα παλιό σύνθημα του WWF,
                                              «Η εξαφάνιση είναι για πάντα»!

Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

Άδεια σχολεία

 Ο Χριστόφορος Δουλγέρης είναι εικαστικός φωτογράφος.  Στο τελευταίο του πρότζεκτ φωτογραφίζει εγκαταλελειμμένα σχολεία σε όλη την Ελλάδα και διαπραγματεύεται την εικόνα από χώρους εκπαίδευσης του «λόγου» με την ευρεία έννοια.
«Φωτογραφίζω στην πλειοψηφία τους σχολεία εγκαταλελειμμένα, σχολές και οποιοδήποτε ίδρυμα έχει σχέση με την ιστορία της Ελληνικής εκπαίδευσης. Αντλώ τις πληροφορίες μου από το ίντερνετ, την ιστορική έρευνα από βιβλιοθήκες, δημόσια έγγραφα, δημόσια αρχεία και από απλές αφηγήσεις. Το κομμάτι της έρευνας είναι ένα κομμάτι τέχνης από μόνο του», λέει.
«Δεν κάνω μια καταγραφή με μια φωτογραφική μηχανή, έτσι απλά σαν περαστικός. Υπάρχει μια τυπολογία που ακολουθώ, και ένα ένστικτο που εμπιστεύομαι και δεν με έχει ξεγελάσει. Δεν φωτογραφίζω τα λαμπερότερα σχολεία αλλά αυτά στα οποία η ιστορία έχει αφήσει ένα αποτύπωμα. Πολλά από τα σχολεία που φωτογραφίζω έχουν κλείσει για γεωλογικούς λόγους και άλλα κλείσανε μετά από έναν πόλεμο. Τελευταία πολλά κλείνουν λόγω έλλειψης μαθητών ή δασκάλων. Κάθε σχολείο έχει την δική του ιστορία και ο καθένας από μας έχει μία ιστορία από το σχολείο.
Μέχρι στιγμής έχω ταξιδέψει στην Κρήτη, το Ιόνιο, τις Κυκλάδες, την βόρεια Ελλάδα, τη Στερεά Ελλάδα. 
Όταν φωτογραφίζω αυτά τα σχολεία παρά το τραγικό γεγονός της εγκατάλειψης, εισπράττω μία εικόνα τόσο αγέρωχη που κουβαλάει πολλές καλές και θετικές σκέψεις. Τα σχολεία έχουν να μας διηγηθούν αρκετά για την ιστορία μας και την καταγωγή μας. Το πρόσφατο παρελθόν μας, τους πολέμους και τα κομμάτια της ιστορίας που δεν έχουμε διδαχθεί.


Ο φωτογράφος  πέρασε από την Πάρο και φωτογράφισε το εγκαταλελειμμένο σχολείο των Σωτήρων.Το σχολείο παρέμεινε ανοιχτό για περίπου τέσσερις δεκαετίες (1948- 1986). Έκλεισε όταν  ο αριθμός των μαθητών είχε μειωθεί . Το κτίριο, καθως και ο περιβάλλων χώρος , με κυπαρίσια και πευκοδάσος που οι παλιοί μαθητές του σχολείου είχαν φυτέψει, είναι ιδιοκτησίας του Δήμου Πάρου. Βρίσκεται κοντά στην Παροικιά. 
Το παλιό σχολείο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με τη δημιουργία   Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης .Το σχολείο με τον τρόπο αυτό θα "ζωντάνευε" και θα   "γέμιζε" πάλι με μαθητές.Αποτελεί στοιχείο   πολιτισμού και δείγμα ευαισθησίας όχι φυσικά η εγκατάλειψη, αλλά η αξιοποίηση των σχολείων που έχουν κλείσει.Πριν από περίπου δύο  χρόνια  κάτοικοι της περιοχής των Σωτήρων, μεταξύ αυτών και παλιοί μαθητές του σχολείου, αλλά και άνθρωποι ευαισθητοποιημένοι, προσπάθησαν να βρουν τον τρόπο να συμμαζέψουν και να "ζωντανέψουν" το χώρο . Δυστυχώς όμως  το σχολείο παρουσιάζει την ίδια  απογοητευτική εικόνα εγκατάλειψης.

Υ.Γ.  Οι φωτογραφίες από το σχολείο  των Σωτήρων είναι του εικαστικού φωτογράφου Χ.Δουλγέρη.

Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2014

κίτρινη πούλα Sternbergia lutea


 Sternbergia lutea , Στερνμπέργκια η κίτρινη, lily-of-the-field, winter-daffodil
κίτρινη πούλα,Μαράθι Πάρου
Με τις πρώτες βροχές, μαζί με το κυκλάμινο,φυτρώνει ανάμεσα στα βράχια, το κίτρινο κρινάκι του φθινοπώρου. Στις Κυκλάδες το λένε κίτρινη πούλα. 
                                            άλλες ονομασίες 

   ξυνάκι    κρινάκι    αγριόκρινος     αγριολαλές   κίτρινη στερνμπέργκια

Πολυετής βολβώδης πόα. Το λουλούδι μοιάζει με αυτό του κρόκου. Τα άνθη της στερνμπέργκιας είναι κίτρινα, με 6 πέταλα και 6 ανθήρες που καταλήγουν σε καφετιά στίγματα.Τα φύλλα του εμφανίζονται μαζί με το άνθος ή λίγο αργότερα.





 κυκλάμινα και κίτρινες πούλες,΄Αγιος Μηνάς
Απαντά σε βραχώδεις, ξηρές θέσεις, στην Β. και Α. Μεσόγειο (στη Γαλλία δεν είναι αυτοφυές) και στην Τυνησία. Αμέσως μετά την πρώτη βροχή αρχίζουν να ξεπετάγονται μέσα από τη γη οι «στερνμπέργκιες», που η λαϊκή τους ονομασία είναι «κίτρινα κρινάκια». Μέσα από τα βράχια και στις πολύ πετρώδεις περιοχές, βγαίνει η ελληνική ποικιλία της «σικελικής στερνμπέργκιας» (Sternbergia sicula var. Graeca). Στα παλιά χωράφια και τους ελαιώνες ανθίζει λίγο αργότερα η «κίτρινη στερνμπέργκια» (Sternbergia lutea) σε μπουκέτα και με μεγαλύτερα άνθη.

Στη Λογοτεχνία 

μερολόγια ξορίας

2 Νοεμβρίου

Μτσος πρε σήμερα να γράμμα π᾿ τ Σκόπελο.
ντιγόνη γράφει: «Τ νησιώτικο φθινόπωρο
γέμισε κίτρινα κρινάκια.
Καημένε Μ
τσο - λέει - δ θ τ θυμσαι κενα τ κρινάκια·
δ
σκάμπαζες ποτέ σου π βοτανική».
Μτσος
σκούπισε τ
γυαλιά του, ξαναδιάβασε τ γράμμα. Δίπλα του παρατημένο στς πέτρες τ «γχειρίδιο Φαρμακολογίας».
Χαμογελάει
Μτσος. Βγάζει πάλι τ γυαλιά του. Δν τ σκουπίζει.
Θέλω ν
γράψω να ποίημα γι τ Μτσο
χι μ λέξεις
λο με κίτρινα κρινάκια.

Γιάννης Ρίτσος 1948

Εδώ Πολυτεχνείο!


  "Εδώ Πολυτεχνείο" έλεγε μία φίλη μου στον πομπό. Είναι 16 Νοεμβρίου 1973. Όλοι φωνάζουμε συνθήματα:
"Κάτω ο Παπαδόπουλος" "Κάτω η Χούντα" "Ψωμί,παιδεία,ελευθερία" Είμαστε σκαρφαλωμένοι στις πόρτες.Όλοι μιλάνε στο ραδιόφωνο.Λίγο πριν τις δώδεκα μας ζήτησαν να φύγουμε αλλά εμείς τους είπαμε: "με κάποιους όρους".Αυτοί αρνήθηκαν. Πήγε δώδεκα.Οι διαδηλωτές φωνάζουν ακόμα πιο δυνατά.Κάποιοι μας βοήθησαν να βάλουμε εμπόδια στους δρόμους για να μην εισβάλουν οι στρατιωτικοί. Κοντεύει μία και τέταρτο και το τανκ πλησιάζει.Ήρθε, έριξε την πόρτα.Σκοτώθηκε η καλύτερή μου φίλη.Έπιασαν τον αδερφό μου.Όλοι είμαστε αναστατωμένοι, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Φοβόμαστε!!! 
                                                                                                                              Γεωργία Κρητικού
Εγώ ήμουν έξω,στο προαύλιο,πάνω στα κάγκελα και φώναζα κάποια συνθήματα: "Ψωμί,παιδεία,ελευθερία" "Δημοκρατία" "Κάτω ο Παπαδόπουλος" "Κάτω η Χούντα".Θυμάμαι ότι μας έφερναν φαγητό,νερό,τσιγάρα και ότι μας ζήτησαν να βγούμε. Τους είπαμε ότι θα βγούμε με κάποιους όρους αλλά αυτοί τους αρνήθηκαν.Έτσι καθίσαμε μέσα κι αντισταθήκαμε ακόμη περισσότερο.Αλλά ξημερώματα Σαββάτου της 17ης Νοεμβρίου 1973 συνέβηκε το αδιανόητο που κανείς δεν το περίμενε. Να μπουν μέσα στο Πολυτεχνείο. Μας επιτέθηκαν με το τανκ. Μια μαυρομάλλα κοπέλα, με μακριά μαλλιά, την πλάκωσε η καγκελόπορτα, όταν την έριξε το τανκ.Τότε έπιασαν αρκετούς αλλά ευτυχώς δεν μ ' έπιασαν γιατί πρόλαβα κι έφυγα τρέχοντας απ' έξω.

                                                                                                                  Ανδριάννα Ρούσσου
Ήταν παραμονές της 17ης Νοέμβρη και ο ραδιοφωνικός σταθμός των εξεγερμένων φοιτητών του Πολυτεχνείου καλούσε όλους τους Αθηναίους να ξεσηκωθούν ενάντια στην δικτατορία του Παπαδόπουλου .Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στα Προπύλαια και στους γύρω δρόμους.Παντού ακούγονται συνθήματα όπως "Ψωμί,Παιδεία, Ελευθερία".Αρχίζουν να φτάνουν τα πρώτα τανκς.Επικρατεί βία,ξυλοδαρμοί,συλλήψεις και χρήση χημικών.Όμως ο λαός το είχε πάρει απόφαση να ανατρέψει το καθεστώς και να επικρατήσει η Δημοκρατία.Ξαφνικά ένα τανκ φτάνει μπροστά στην πύλη του Πολυτεχνείου γκρεμίζοντας την και σκοτώνοντας τους φοιτητές που ήταν πάνω της. Αυτή ήταν η αιτία της ανατροπής του καθεστώτος και η επικράτηση της δημοκρατίας.

                                                                                                                     Γεωργία Παντελαίου

Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2014

κυκλάμινο

 το κυκλάμινο. ένα από τα ομορφότερα αγριολούλουδα, είναι το λουλούδι που ξεχωρίζει  κατά το μήνα Νοέμβριο.  

 άλλες ονομασίες    
                             σκυλάκι, τουρκάκι, λαγόψωμο, λαγουδάκια, κυκλαμιές, κοτταρίδες, κολλιτσίνια, τρικλαμίδες‘’αυτιά του λαγού’’ στην Κέρκυρα, ‘’λουλάδες’’ στην Κάσο,  χοιρόψωμο επειδή τις ρίζες του τις τρώνε τα γουρούνια. 
Στην Κύθνο τα λένε αγριοπατάτες του σκίνου.   


Τα κυκλάμινα, οι κρόκοι, τα κολχικά, και λίγο μετά οι ανεμώνες, είναι τα πρώτα αγριολούλουδα, που φυτρώνουν και ανθίζουν  με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου.

Στην Ελλάδα συναντώνται 5 αυτοφυή είδη.Στην Πάρο φυτρώνει το Κυκλάμινον το γραικόν (Cyclamen graecum) το οποίο απαντάται μόνο στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα και την Κρήτη και φτάνει μέχρι τα παράλια της Τουρκίας και της Κύπρου.
Τα κυκλάμινα είναι ποώδη πολυετή φυτά,  με πλατυσμένο κονδυλόμορφο βλαστό (η πατάτα του είναι ο βλαστός του)  και έρπουσες ρίζες.  Έχει   μικρό ύψος και ωραία καρδιόσχημα  φύλλα, σκούρα πράσινα στο επάνω μέρος και  συνήθως κοκκινωπά στην κάτω επιφάνεια,  με μακριούς μίσχους. Τα λουλούδια του  είναι ρόδινα, λευκά, μωβ ή πορφυρά  με  πολύ  μακρύ ποδίσκο και γέρνουν προς τα κάτω.


 Το αρχαίο του όνομα ήταν «κυκλάμινος» κατά τον Θεόφραστο και μάλλον  η ονομασία τους  οφείλεται στον κυκλικό τρόπο με τον οποίο τυλίγονται οι μίσχοι των φύλλων του.
Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από την λέξη «κύκλος» (πρβλ. σησάμινος, συκάμινος).

Στην αρχαιότητα τα κυκλάμινα ήταν γνωστά και ως ‘’κισσόφυλλα’’, λόγω της ομοιότητας των φύλλων τους με εκείνα του κισσού, αλλά και ως ‘’χελώνια’’, επειδή το σχήμα του βολβού της ρίζας τους παραπέμπει σε χελώνα.


Πολλά κυκλάμινα και κίτρινες πούλες υπάρχουν κοντά στο μοναστήρι του Άγιου Μηνά.










       Στη λογοτεχνία

Κυκλαδινό κυκλάμινο/ στου βράχου τη σχισμάδα/ πού βρήκες χρώματα κι ανθείς/ πού μίσχο και σαλεύεις. -

Μέσα στο βράχο σύναξα/ το γαίμα στάλα στάλα/ μαντήλι ρόδινο έπλεξα/ κι ήλιο μαζεύω τώρα








Μικρό πουλί μικρό πουλί τριανταφυλλί,δεμένο με κλωστίτσα,
με τα σγουρά φτεράκια του στον ήλιο πεταρίζει
Κι αν το τηράξεις μια φορά θα σου χαμογελάσει
 κι αν το τηράξεις δυο και τρεις θ' αρχίσει το τραγούδι

   Γ.Ρίτσος, Δεκαοχτώ Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας
  
Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
 κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.

                                              Νίκος Γκάτσος                                                   


Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014

ασφόδελος άρδηκας


ασφόδελος -άρδηκας - Asphodelus - Asphodèle - Asfódelo -Affodill  
Αγία Ειρήνη

Το λουλούδι του μηνός Οκτωβρίου,έστω και καθυστερημένα, είναι ο ασφόδελος ή όπως τον ξέρουμε στην Πάρο, άρδηκας.
           
             άλλες ονομασίες 
                  
   ακαρώνι    άρβυκας     ασφέρδουκλας
  ασφοδελίνη    ασφοδήλι     ασφοντύλι             ασφόντυλος       περιδρομόχορτο
  σπερδούκλα      σπερδούκλι   σφερδούκλας   πουρδακύλα     σφερδούλακας    καραβούκλι 



Αγιος Νικόλαος,Λεύκες










Ασφόδελος :Μελισσοτροφικό φυτό. Ανθίζει Φεβρουάριο με Μάρτιο. Οι μέλισσες το λατρεύουν για το πλούσιο νέκταρ του . Ανήκει στην οικογένεια των λειριοειδών.  Στη μυθολογία ήταν έμβλημα του θεού Διονύσου . Οι αρχαίοι Έλληνες το θεωρούσαν σύμβολο πένθους και έσπερναν ασφοδέλους στους τάφους επειδή νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφοντας με τους κονδύλους του φυτού .Όταν ο βλαστός του είναι μακρύς    λένε ότι η χρονιά θα πάει καλά , αν είναι στραβός η χρονιά θα είναι κακή.
  Με το ξερό βλαστάρι έφτιαχναν παλιά ανεμόμυλους τα παιδιά για να παίζουν.
Με τα ξερά φύλλα γέμιζαν τα στρώματα. Οι βοσκοί κυνηγούν τα ζώα να μη φάνε τα μπουμπούκια γιατί πρήζονται και μπορεί να πεθάνουν. Κατά καιρούς είχε χρησιμοποιηθεί σαν κόλλα από τους υποδηματοποιούς, για την παρασκευή αλκοόλ και σαν αλοιφή.
 









Κατά τον Θεόφραστο οι κόνδυλοι και τα σπέρματα τρώγονται. Σύμφωνα με τον Όμηρο στα Ηλύσια Πεδία, την κατοικία των νεκρών, καλούνταν από ασφοδέλους  για να συνδεθούν με την Περσεφόνη.  
Η σχέση του φυτού με το θάνατο οφείλεται στο γκριζωπό χρώμα των φύλλων και τα γκριζωπά άνθη που συμβολίζουν τη μελαγχολία του Κάτω κόσμου και τη χλωμάδα του Θανάτου.                                                   
                                                                         Γεωργία Παντελαίου                         

Στην Πάρο η ανθοφορία του άρδηκα ξεκινά τέλος Αυγούστου και ολοκληρώνεται μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.
Οι αγρότες συνδέουν την ανθοφορία και την πολυκαρπία του με τη γεωργική παραγωγή( Ελένη Τριπολιτσιώτη)
 Με το βλαστάρι του τα παιδιά έφτιαχναν
καραβάκια ή υνιά (Στέλιος Γκίκας)
 ανεμόμυλους και άλλα παιχνίδια  (Γιάννης Βασιλειόπουλος , Νίκος Σαρρής)













Στη Λογοτεχνία


                                    Όμηρος 

Δεν έχει ασφοδίλια μενεξέδες, μήτε υάκινθους
πώς να μιλήσεις με τους πεθαμένους...

Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους.  Γ.Σεφέρης

Κι ν πιον θολ νερ ξαναθυμονται.
Διαβαίνοντας λιβάδια
π σφοδύλι,
πόνους παλιούς, πο
μέσα τους κοιμο
νται.

    Λήθη, Λορέντζος Μαβίλης

Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2014

Η χλωρίδα της Πάρου

«για τη ρίγανη, το μάραθο, το δυόσμο και τη μέντα
  στο σχολειό μας γίνεται κουβέντα»
ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα για τη χλωρίδα της Πάρου

Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω
λουίζα και βασιλικό
Μαζί μ' αυτά να σε φιλήσω
και τι να πρωτοθυμηθώ 
                           Οδυσσέας Ελύτης Μαρίνα,Τα ρω του Έρωτα

   Η χλωρίδα των  Κυκλάδων με 1.200 περίπου είδη φυτών και με 80 ενδημικά φυτά, είναι η πλουσιότερη από οποιαδήποτε άλλη περιοχή ίσης έκτασης στην Ευρώπη.

μαραθιά

    Τα  δέντρα, τα λουλούδια, οι θάμνοι,
   οι κρυφές συλλαβές .... 

    Οι Λεύκες , ο Κώστος , το Μαράθι, η Ανερατζά, οι Δάφνες 
       ονόματα φυτών αλλά και χωριών-οικισμών                                                                                 






η φωτογραφία
                                                                                                                                                                                

 άρδηκας





η έρευνα                  
                                                                                                                                                                                       

  η παρατήρηση 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 



η προστασία  
                                                                                                                                                                                                    η δημιουργία
Ο Χρίστος Γεωργούσης, δάσκαλος και ποιητής, οι φίλοι, η οικογένεια, οι συντοπίτες μας , πολύτιμοι βοηθοί, για να βρούμε τις κρυφές συλλαβές.